Gamende meiden, gamende jongens

Alle clichés zijn waar. Dat geldt ook voor de verschillen tussen hoe jongens en hoe meiden bezig zijn met gamen. Mirjam Simone Vosmeer (Universiteit van Amsterdam) schreef er een proefschrift over, dat onder de titel ‘Videogames en Gender’ in boekvorm is verschenen.

Een meisje heeft een gezellig gezinnetje geregeld in The Sims, een jongen knalt erop los in Call of Duty... hoe rolbevestigend kun je zijn? Vosmeer onderzocht of het beeld de werkelijkheid vertolkt, en zag dat in grote lijnen de heersende beelden bevestigd worden. Ze doet in het boek verslag van drie specifieke studies, ze las mee op gaming forums en analyseerde hoe jongens en meisjes over vrouwelijke game-personages praten, ze interviewde volwassen vrouwen die The Sims spelen en ze legde aan meisjes op middelbare scholen vragenlijsten voor over hun game-gedrag en game-voorkeuren.

Samenwerken
Meiden houden van realistische game-omgevingen, met een herkenbare protagonist van de eigen leeftijd (en het eigen geslacht). Ook dieren en fantasiewezens doen het goed. Ze waarderen games die vrij spelen toestaan, waarin je de omgeving kunt exploreren zonder direct doel. Aantrekkelijk is een goede verhaallijn en als de karakters zich ontwikkelen is dat een pré. Qua gameplay doen puzzels, simulaties en quests het goed. Meiden zoeken games waarin ze vrouwelijke vaardigheden terugvinden: communicatie, vriendschappen en relaties onderhouden, styling en verzorging. ‘Het is een beetje een klein soort soapje’, vertelt Ellen die The Sims speelt. Meiden beschouwen zich zelden als ‘gamer’; gamen maakt geen deel uit van hun identiteit. Gaandeweg in de ontwikkeling maakt gamen bij meiden vaak plaats voor andere vormen van vrijetijdsbesteding.

‘Vieze humor’
In het andere kamp gaat het er behoorlijk anders aan toe. Jongens houden van snelheid, geweld en competitie. Ze willen obstakels overwinnen en steeds sterkere tegenstanders verslaan. Hun favoriete hoofdfiguren zijn helden, krachtige, intelligente types. De vrouwen in jongensgames zijn sexy. Humor mag een tikje ranzig zijn, graag zelfs. Een spel leren spelen? Jongens kiezen voor de trial and error-strategie: gewoon beginnen en als het fout gaat een stapje terug doen en opnieuw beginnen. Grote jongens, mannen dus, spelen in grotere aaneengesloten blokken, waar vrouwen hun games gemakkelijker onderbreken.

Mannenbolwerk
Het boek bevat naast bovenstaande analyse levendige citaten uit het onderzoek en volop food for thought over het thema games en gender. Vosmeer gaat in op lopende discussies, zoals die over de transfer van normen en waarden in games naar gedrag in de echte wereld. Ze constateert dat de game-industrie nog vooral een mannenbolwerk is, ontstaan vanuit de ict-branche, waarin mannen ook sterk oververtegenwoordigd zijn. Het leidt ertoe dat het aanbod van games voor jongens groter is en verder ontwikkeld. Een vraag die bij mij opkwam, maar die niet beantwoord wordt in het boek is de volgende: zouden jongens in hún games compensatie zoeken en vinden voor de sterk gefeminiseerde omgeving (met name school) waarin ze zich bevinden? Interessant is het geciteerde antwoord van de ontwerper van game-heldin Lara Croft op de vraag of dit figuur nu een krachtige feministe is of een seksistische fantasie: ‘Neither and a bit of both’.

Vosmeer, Mirjam Simone, 'Videogames en Gender. Over spelende meiden, sexy avatars en huiselijkheid op het scherm’ (2010). Amsterdam, eigen beheer.